انقلاب اسلامی ایران چالش ها در دهه چهارم

انقلاب اسلامی ایران به دلیل داشتن ماهیّت اسلامی ، مردمی و انقلابی از مهمترین رخدادهای قرن بیستم بود که با زحمات بسیار و ریخته شدن خون های بسیار به ثمر رسید و مطمئناً برای حفظ آن بیش از آنچه برای به دست آمدن آن هزینه کرده ایم، باید تلاش کنیم.

بنابراین قبل از هر چیز در این راه باید به شناسایی چالش ها و آفات انقلاب پرداخته ودر صدد حل وفصل آن برآییم و حتی چالش های فرا رو را به فرصت تبدیل کرد.

در غیر این صورت انقلاب از درون تهی خواهد شد. اسلام خواهد ماند و لی تنها نام او، مردم باشند ولی مشغول کارهای دیگر، رهبران باشند ولی اخلاق وسیرة آنها مانند خلفایی خواهند شد که ادعای امیرالمومنین داشتند.

چالش ها را می توان در سه گروه زیر تقسیم بندی کرد.

ا لف چالش های بین ا لمللی

ب چالش های منطقه ای

ج چالش های داخلی

الف چالش های بین ا لمللی

1- جهانی شدن سیاست، اقتصاد، فرهنگ وارتباطات

2- بحران های زیست محیطی و جمعیتی

3- بحران معنویت واخلاق

4- گسترش ناتو به سمت شرق

5- هژمونی طلبی آمریکا و تلاش برای ایجاد نظام تک قطبی

6- اختلاف سطوح منافع در میان کشورهای صادر کننده نفت

7- گسترش سازمان تجارت جهانی

8- بحران جهانی انرژی

9- مشکل مربوط به کنترل فن آوریهای پیشرفت

ب- چالش های منطقه ای

1- اسراییل کانون بحران ساز در منطقه

2- ابهام در وضعیت رژیم حقوقی خزر

3- بحرانهای نظامی در عراق،چچن،قره باغ،افغانستان

4- اختلافات مرزی با امارات

5- وضعیت نه جنگ ونه صلح با عراق

6- بحران آب در خاورمیانه

ج- چالش های داخلی

1- ترکیب جمعیتی جوان

2- بحران اشتغال و تورم

3- بحران سرمایه گذاری

4- اقتصاد وابسته به نفت

5- برخورد وتضاد جریانات عمده سیاسی

6- تهاجم فرهنگی

7- مواد مخدر و ایدز

8- مهاجرت استعدادها به خارج از کشور

9- تبعات ناشی از تنش در روابط ایران و آمریکا

و به طور کلی آسیب های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی

برخی از مشکلات ذکر شده در سه دهه قبلی انقلاب نیز وجود داشته و همچنان نیز ادامه داشته و برخی از چالش ها نیز مختص دهه چهارم است

در میان چالش های داخلی به بررسی آسیب های اجتماعی واقتصادی می پردازیم:

آسیب های اجتماعی

طبق تعریف آسیب های اجتماعی، پدیده به رفتار و منش افراد و گروه هایی از جامعه اطلاق می شود که جامعه را از حرکت طبیعی، سالم و توام با رضایتمندی آن خارج ساخته رفتار جمعی را دچار اختلال می کنند .طلاق، اعتیاد، دختران فراری، خودکشی و... از جمله آسیب های اجتماعی هستند.

موضوعات اجتماعی از آن رو مهم تلقی می شوند که فرا گیری و گستره آن گروه های تخصصی را در می نوردد و همچون موجودی سیال در میان افراد مختلف جامعه به حرکت در می آید . چنانچه این مشکل در مراحل ابتدایی کنترل و حل شوند، هرینه های آن کمتر خواهد بود، ولی در غیر این صورت برای مقابله با این چالش می بایست هزینه های گزافی را پرداخت کنیم.

برای مقابله با آسیب های اجتماعی می بایست به شناسایی و حل بسترهای آن بپردازیم که می توان به عللی چون فقر،بیکاری، مها جرت روستاییان به شهرها ، بی عدالتی ها ی اجتماعی، فاصله طبقاتی، اعتیاد و…... می توان اشاره کرد.

همان طور که اشاره شد آسیب های اجتماعی متفاوتی در جامعه ما وجود دارد که البته نباید با نگاهی بد بینانه و تصویر نمودن چهره ای سیاه و تاریک به تحلیل اوضاع نشست، بلکه تاکید ما بر این است که خصوصیات بارزآسیب های اجتماعی این است که از حالت ساده به سمت پیچیده در حال حرکت است.

آسیب های مالی و اقتصادی

الف: اقتصاد تک محصولی

صادرات بسیاری از کشورهای جهان سوم و در حال تو سعه مانند ایران در یک یا دو کالا خلاصه شده است .این تمر کز کشور را آسیب پذیر می کند؛ اول این که کشور در تامین نیازهای داخلی با مشکلات زیادی مواجه می شود. دوم این که تسلط یک بخش معمولا انزوای دیگر بخش های اقتصادی و تداوم عقب ماندگی آن بخش ها را به دنبال دارد سوم اینکه معمولاً این بخش ها در اختیار دولت است و این ویژگی های خاصی رابه دولت این کشورها می دهد.

ب:فساد مالی

فساد دارای معانی مختلفی است، اما عموماً به معنی سوءاستفاده ازموقعیت شغلی خود برای منافع شخصی یا برای هدفی غیرمجاز به کارمی رود که فساد مالی واقتصادی یکی از انواع فسادی است که جامعه کنونی بشدت رنج از علل به وجود آمدن این نوع فساد می برد.

1- بی ثباتی وضعیت اقتصادی جامعه

بی ثباتی وضعیت اقتصادی جامعه به افزایش نیاز برای پولدار شدن می انجامد و انسان برای تامین آینده خود، نیاز به بیشتر پولدار شدن دارد، از سویی به علت بیکاری بسیار بالا و عدم وجود امنیت شغلی سعی می کنند آینده خود و فرزندانشان را تامین کنند.

2- محدودیت ورود وخروج کالا

محدودیت ورود وخروج کالا و کنترل و سیطره کامل دولت، امکان بهره برداری از صادرات و واردات کالا را مهیا می کند. جامعه تشنه کالاهایی است که تولیدات داخلی برآورنده نیاز آنها نیست و محتاج واردات است و دولت نیز این اجازه را جز در موارد خاص نمی دهد و هر کس هم نمی تواند این اجازه را کسب کند.

تفاوت قیمت کالا در داخل و خارج بسیار زیاد است حال در جامعه ای که رابطه حاکم است، بسیاری با ایجاد ارتباط و پرداخت رشوه که مقدار کمی از آن سود کلان است امتیاز واردات و صادرات یک کالا را دریافت می کنند، بدون آن که واقعاً مراحل قانونی طی شده باشد.

3- وجود درآمدهای ناشی از نفت چه در مرحله فروش و چه در مرحله انتقال راه را برای فساد باز می کند.

چالش های منطقه ای و بین ا لمللی

در این بخش می بایست از نظر سیاست خارجی به چالش ها نگاهی افکند؛ چرا که دراین مورد اکثر چالش ها به نوعی جنبه سیاسی داشته و می بایست از همین منظر نیز به چالش ها نگاه کرد .

ابهام در رژیم حقوقی دریای خزر

از مهم ترین چالش های فرا روی ما دردهة چهارم ابهام در رژیم حقوقی دریای خزر است.

دریای خزر به عنوان بزرگ ترین پهنة آبی داخلی، جهان که قرن ها در آرامش و انزوای جغرافیایی به سر می برد به یک باره به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ازانزوای تاریخی خود بیرون آمد.

وجود منابع نفت و گاز در دریای خزربه عنوان یکی از نقاط استراتژیکی جهان، باعث شده که کشورهای استقلال یافته چشم طمع به منابع ومنافع ملی ایران در خزر نمایند و دخالت کشورهای بیگانه همچون ایالا ت متحده آمریکا واسرائیل نیز در منطقه مزید بر علت شده است که امیدواریم مسئولین با درایت ضمن حفظ منافع ملّی ایران از بروز بحران های جدید در منطقه جلوگیری کنند .

سیطره طلبی آمریکا

از دیگر چالش های فرا روی دهة چهارم انقلاب اسلامی که در امتداد سه دهة قبل است هژ مونی طلبی آمریکاست.

آمریکا که تنها مانع خود را برای سلطه بر جهان ، اسلام ناب محمدی که ایران اسلامی پرچمدار آن است می داند، سعی در به چالش کشیدن انقلاب ودر نهایت فرو پاشی نظام مقدّس جمهوری اسلامی دارد ودر این راه از هیچ وسیله ای فروگذار نبوده و نخواهد بود و در این راه با به کارگیری طرح های زیر سعی در به چالش کشیدن نظام دارد :

1- محاصرة سیاسی اقتصادی

یکی ازمهم ترین راه هایی که آمریکا جهت به چالش کشیدن انقلاب اسلامی به آن متوسل شده است، محاصره همه جانبه سیاسی ،اقتصادی است. از سویی با نفوذ در کشورهایی مانند افغانستان، آذربایجان، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس سعی در ایجاد یک دیوار آاهنین به دور ایران و جلوگیری از صدور انقلاب است و از سویی با تیره کردن روابط کشورمان با همسایگان مان سعی در تنگ کردن حلقه فوق دارد.

2- اعمال فشارهای اقتصادی، تضعیف توان ملی ومنابع مالی

برنامه ریزی در جهت تضعیف توان ملی ومنابع مالی از دیگر تلاش های آمریکا در راستای به چالش کشیدن انقلاب اسلامی ایران است. تضعیف توان ملی ومنابع مالی ایران با تحریم های جیمی کارتر در سال 1980 آغاز شد واین اقدامات توسط رؤسای جمهور بعدی شدت یافت و با اجرای طرح داماتو به اوج خود رسید.

3- هدایت کشور به سمت توسعه نامتوازن

توسعه عبارت ازکلیه کنش هایی که به منظور سوق دادن جامعه به سوی تحقق مجموعه منظمی از زندگی جمعی و فردی، که در ارتباط با بعضی از ارزش ها، مطلوب تشخیص داده شده اند، صورت می گیرد به عبارت دیگر تو سعه به معنای تلاش یک جامعه برای ایجاد نوعی از تعادل که بر ارزش های همان جامعه مبتنی است، اما بسیاری از تغییراتی که عده ای دانسته یا ندانسته به تقلید از غرب در جامعه پیگیری می کنند به علت اینکه با بسیاری از فرهنگ های بنیادین و ارزش های بومی تناسب ندارد، بیش از آنکه تعادل اجتماعی را افزایش دهد به عدم تعادل و گسترش ناهماهنگی های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می انجامد. از طرف دیگر با توجه به این که امنیت بستر توسعه است و میان امنیت ملی و توسعه رابطه مستقیم وجود دارد، توجه بیش از حد به یکی از ابعاد توسعه و غفلت از سایر ابعاد، در مولفه های مربوط به امنیت ملی خطر آفرین است و زمینه را برای کاهش امنیت ملی فراهم می آورد؛ همان طور که اتحاد جماهیر شوروی با تکیه یک جانبه بر توسعه نظامی وفن آوری های هسته ای و موشکی زمینه فرو پاشی خود را مهیا کرد و همین روند توسعه یک جانبه نیز هم اکنون انقلاب اسلامی ایران را تهدید می کند چرا که تاکید بر توسعه یک جانبه سیاسی جامعه توجه مسئولین را از سایر مقوله های مهم جامعه مانند وضعیت معیشتی و اقتصادی منحرف می کند که این از دام هایی است که دشمنان انقلاب پهن کرده ا ند.

4- تشدید اختلافات داخلی

از دیگر چالش هایی که انقلاب را تهدید می کند، اختلافات درونی است که امکانات و هزینه های این کشور را بیهوده هدر می دهد. گسترش و دامن زدن به اختلاف سلایق وتبدیل کردن آن به مخصمات طولانی و فرسایشی، مدتی است که با شتاب فزاینده ای پیگیری می شود. تقسیم کردن گروه ها به موافق اصلاحات و مخالف اصلاحات، اتهام بستن نهادها به هم، تهدید یکدیگرهمگی از دام هایی است که آمریکا و ایادی آن پیگری می کنند و بسیاری از مسئولین در این دام افتاده اند و از نیازهای واقعی جامعه فاصله گرفته که این خود باعث گسترش سوء ظن و بدبینی مسئولین نسبت به هم و نیز مردم جامعه نسبت به حکومت گردیده است.

5- نفی کامل دستآوردهای گذشته و سیاه جلوه دادن وضعیت موجود

از دیگر آفاتی که انقلاب را تهدید می کند، نفی کامل دست آورهایی که به دست آمده است ودر عین حال سیاه جلوه دادن وضعیت موجود جامع از طریق بزرگنمایی مشکلات جامعه است.

پرداختن به تمامی جوانب و زوایای این بحث مجالی فراخ می طلبد که از حوصله این سطور خارج است و ما نیز بررسی آن را به فرصتی دیگر وامی گذاریم.